Wycinki z historii patrona szkoły: Komisji Edukacji Narodowej.
Każdego roku 14 października obchodzimy Dzień Komisji Edukacji Narodowej. Dla naszej społeczności szkolnej jest to nie tylko tradycyjny tzw. ,,Dzień nauczyciela", ale również to dzień patrona placówki edukacyjnej, której pełna nazwa brzmi: Zespół Szkół Agrotechniczno-Ekonomicznych im. Komisji Edukacji Narodowej .
Dnia 12 października 1974 roku z okazji 30 -lecia PRL-u szkoła otrzymała sztandar ufundowany przez komitet rodzicielski oraz nadano też imię: Komisji Edukacji Narodowej z racji 200 rocznicy powstania tej instytucji. Tak wspominają to wydarzenie uczniowie: ,,W tym dniu nasza szkoła otrzymała imię Komisji Edukacji Narodowej. Ta niecodzienna uroczystość wywarła duży wpływ na uczniów. Każdy z nas stara się jak najlepiej, aby nie plamić dobrego imienia szkoły. W obecności władz wojewódzkich, powiatowych, grona pedagogicznego wręczono piękny sztandar na ręce komitetu rodzicielskiego, dyrektora, a następnie uczniom.(...) Młodzież złożyła uroczystą przysięgę, że nie splami imienia szkoły."
Jaką więc instytucją była KEN?
Komisja Edukacji Narodowej była pierwszym w świecie ministerstwem oświaty. Powołał ją 245 lat temu 14 października 1773 r. Sejm Rozbiorowy. Przejęła majątki zakonu jezuitów, który został rozwiązany przez papieża . Głównym organizatorem był ksiądz Hugo Kołłątaj. Podczas obrad Sejmu, przyjęto opracowany przez niego wstępny projekt „Komissyi nad edukacją młodzi szlacheckiej dozór mającej”. Nie było to określenie precyzyjne, gdyż zakładał on również dostęp do edukacji dla zdolnych przedstawicieli pozostałych stanów, czyli mieszczan i chłopów. KEN opracowała program powszechnego nauczania, który stał się podstawą podobnych systemów w całej Europie. Stworzyła nowoczesną strukturę organizacyjną oświaty. Zaczęto nauczać w języku polskim. Reforma objęła programy nauczania, do których wprowadzono elementy nauk przyrodniczych, historii i geografii Polski, naukę języka ojczystego i wychowanie obywatelskie. Wprowadzono też elementy wychowania fizycznego. Wszyscy reformatorzy szkolnictwa wyszli z założenia, iż nauczane przedmioty mają przede wszystkim mieć zastosowanie w życiu codziennym. Po zakończeniu nauki absolwenci mieli być przede wszystkim użyteczni dla państwa. Prace Komisji Edukacji Narodowej były rewolucyjne także pod tym względem, że przewidywały możliwość nauki dla dziewcząt. Pierwsze ministerstwo stworzyło podstawy pod nowoczesny na owe czasy system szkolny, wytyczyło jasno cele wychowania ,wprowadziło metody oparte na doświadczeniu. Propagowano oświeceniowy ideał religijności, podkreślając znaczenie religii w moralnym wychowaniu młodzieży. Komisja uregulowała podstawy prawne zawodu nauczycielskiego i utworzyła pierwsze szkoły kształcące pedagogów. Powołała ,,Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych”, które przygotowało podręczniki polskie. Głównym organizatorem był Grzegorz Piramowicz. W sumie wydano 30 książek przedmiotowych, z czego 17 publikacji miało charakter podręczników, a 6 pomocniczych takich jak: słowniki, wypisy i tablice logarytmiczne. Niemal w każdym przypadku były one tak dobre, że używano ich z powodzeniem jeszcze w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Tak było m.in. z podręcznikiem Jędrzeja Śniadeckiego do chemii, braci Wincentego i Józefa Kajetana Skrzetuskich do historii, a także Onufrego Kopczyńskiego do gramatyki języka polskiego. Szczególnie ważny był ten ostatni, bo właśnie dzięki Komisji Edukacji Narodowej zaczęto w szkołach uczyć po raz pierwszy języka polskiego. Na gramatyce Kopczyńskiego uczyli się języka polskiego najwybitniejsi pisarze XIX i początku XX stulecia. Opracowano po raz pierwszy polską terminologię naukową z takich dziedzin jak: fizyka, matematyka, chemia, logika i gramatyka. Zreorganizowane zostały też akademie: krakowska i wileńska. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, przekształcony został na Szkołę Główną Koronną. Stał się nowoczesną uczelnią. Wysoką rangę zdobył uniwersytet wileński. Przemianowany na Szkołę Główną Wielkiego Księstwa Litewskiego stał się ważnym ośrodkiem nauk przyrodniczych i astronomii. Hugo Kołłątaj, i pozostali członkowie Komisji wiedzieli doskonale, że aby osiągnąć wysoki poziom kształcenia nauczyciele muszą być odpowiednio przygotowani. Aby to osiągnąć, wprowadzono taką strukturę szkolnictwa, w której uniwersytety – wileński i krakowski – oprócz tego, że kształciły nowych nauczycieli, były jednocześnie instytucjami, którym podlegały szkoły niższego szczebla. W efekcie tych działań wykształcono, kilkadziesiąt tysięcy nauczycieli tworząc zupełnie nową grupę zawodową. Najważniejsze osoby, które dokonały reformy szkolnictwa były skupione wokół Hugona Kołłątaja to: Joachima Chreptowicz, Ignacy Potocki , Adam Czartoryski , Andrzej Zamoyski – były Kanclerz Wielki Koronny, Julian Ursyn Niemcewicz, Feliks Oraczewski, Andrzej Gawroński.
Komisja Edukacji Narodowej przetrwała do czasu zdradzieckiej konfederacji targowickiej ,w której wyniku spora część jej członków musiała emigrować np. Hugo Kołłątaj. Formalnie KEN zawiesiła działalność 19 kwietnia 1792 r. Dwadzieścia lat nauczania odcisnęło trwały ślad na mentalności wykształconych uczniów. Wielu z nich stanęło do walki w obronie ojczyzny. Prace KEN były niezwykle cenione i popularne w Europie. Kilka lat po Targowicy, car Rosji Aleksander I przeprowadzając reformę szkolnictwa korzystał z pomocy Adama Czartoryskiego, Ignacego Potockiego. Również polscy uczeni stanowili podstawę kadry naukowej uniwersytetu w Kijowie.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. korzystano z dorobku KEN podczas organizacji systemu kształcenia w nowym odrodzonym państwie.
Opracowano na podstawie :
Stanisław Olszówka ,,Powrócisz tu", Werynia 2016,www.szkolnictwo.pl,www.dzieje.pl,www.encyklopedia.pwn.pl,www.ptta.pl
Bernadeta Olszówka13.10.2020
